CẬP NHẬT VỀ MỐI LIÊN QUAN GIỮA BỆNH NHA CHU VÀ BỆNH TOÀN THÂN

CẬP NHẬT VỀ MỐI LIÊN QUAN GIỮA BỆNH NHA CHU VÀ BỆNH TOÀN THÂN
Nguyễn Bích Vân*, Huỳnh Anh Lan**

Khái niêm ‘Y học nha chu’, được nêu vào năm 1996, đã mở ra một lĩnh vực nghiên cứu mới của Nha chu học về mối liên quan giữa bệnh nha chu và bệnh toàn thân. Từ đó đến nay đã có rất nhiều nghiên cứu cơ sở, lâm sàng và dịch tễ học để làm sáng tỏ những cơ chế sinh học của mối liên quan này và đóng góp chứng cứ về sự tương tác giữa bệnh nha chu và một số bệnh toàn thân.
Bài tổng quan này nhằm cập nhật cho bác sĩ Y khoa và bác sĩ Răng Hàm Mặt về: những cơ chế sinh học giải thích sự tương tác giữa nhiễm khuẩn và viêm nha chu với bệnh toàn thân; những chứng cứ khoa học, trên thế giới và tại Việt nam, về mối liên quan giữa viêm nha chu với bệnh hô hấp, biến chứng của thai kỳ, bệnh tim mạch, bệnh đái tháo đường, viêm khớp dạng thấp, và gần đây nhất là bệnh Alzheimer.
Cuối cùng là những thận trọng cần có khi đánh giá kết quả của những nghiên cứu đã công bố trong lĩnh vực này cũng như những triển vọng ứng dụng trong chẩn đoán, dự phòng và xử trí bệnh nhân bị bệnh nha chu và bệnh toàn thân.

Trong thời gian gần đây báo chí y học và cả truyền thông xã hội đều quan tâm đến ảnh hưởng có thể có của bệnh nha chu trên một số bệnh mạn tính không lây có tỷ lệ mắc cao như bệnh đái tháo đường, tim mạch, hô hấp, tiêu hóa, viêm khớp dạng thấp, ung thư, trên biến chứng của thai kỳ và bệnh Alzheimer…
Những vấn đề này thuộc một lĩnh vực nghiên cứu mới của Nha chu học, được gọi là ‘Y học nha chu’, (Periodontal medicine, Offenbacher 1996). Nguyên lý trung tâm của ‘Y học Nha chu’ là tình trạng viêm của mô nha chu và vi khuẩn gây bệnh nha chu góp phần làm trầm trọng hơn tình trạng viêm ở cấp độ toàn thân và thông qua một số cơ chế sinh học có thể ảnh hưởng đến tỉ lệ mắc, mức độ trầm trọng và diễn tiến của nhiều bệnh toàn thân. Nguyên lý này gợi nhớ thuyết ‘Nhiễm khuẩn ổ’ (Focal infection, Hunter 1900) thịnh hành vào đầu thế kỷ 20, theo đó vi khuẩn ở các ổ nhiễm khuẩn vùng chóp chân răng phát tán theo dòng máu để định cư và gây bệnh ở một số cơ quan ở xa. Thuyết này đã dẫn đến chỉ định nhổ răng quá rộng rãi vào thời kỳ đó nhưng 30 năm sau đã bị bác bỏ hoàn toàn do thiếu chứng cứ khoa học.