XÁC ĐỊNH ĐA HÌNH ĐƠN NUCLEOTIDE RS2596542 CỦA GEN MICA TRÊN BỆNH NHÂN U LYMPHO BẰNG KỸ THUẬT REALTIME PCR

XÁC ĐỊNH ĐA HÌNH ĐƠN NUCLEOTIDE RS2596542 CỦA GEN MICA TRÊN BỆNH NHÂN U LYMPHO BẰNG KỸ THUẬT REALTIME PCR
Phạm Thị Ánh Tuyết1, Vũ Đức Bình2, Nguyễn Lan Phương2, Nguyễn Thị Minh Nguyệt2, Ngô Thị Thu Thủy3, Tạ Thành Đạt3, Lê Văn Hưng3, Nguyễn Hoàng Việt3
1 Bệnh viện đa khoa tỉnh Tuyên Quang
2 Viện Huyết Học và Truyền Máu Trung Ương
3 Khoa Kỹ thuật Y học, Trường Đại học Y Hà Nội
Nội dung chính của bài viết
Tóm tắt
Đặt vấn đề: Gen MICA mã hóa cho phân tử MICA đóng vai trò như các phối tử cho thụ thể NKG2D kích thích sinh miễn dịch. Sự biểu hiện của MICA có thể gây ra bởi cảm ứng “stress” ở các tế bào bị biến đổi ác tính hoặc nhiễm virus. Đã có các nghiên cứu chứng minh mối liên quan giữa SNP rs2596542 trên gen MICA với nguy cơ mắc ung thư vòm họng, ung thư biểu mô tế bào gan do virus viêm gan C và virus viêm gan B. Tuy nhiên chưa có nghiên cứu nào được thực hiện trên bệnh nhân u lympho. Mục tiêu: Nghiên cứu này nhằm mục đích xác định SNP rs2596542 trên gen MICA và nguy cơ mắc u lympho. Đối tượng và phương pháp: Nghiên cứu được thực hiện trên 100 bệnh nhân được chẩn đoán mắc u lympho và 100 người tình nguyện khỏe mạnh. Alen của SNP rs2596542 được xác định bằng kỹ thuật realtime PCR. Kết quả: Nghiên cứu đã xác định được tỷ lệ phân bố alen của SNP rs2596542C/T trên gen MICA ở bệnh nhân u lympho lần lượt là 29,5% T và 70,5% C; tỷ lệ phân bố kiểu gen là 53% CC; 35% CT và 12% TT. Nghiên cứu không tìm thấy sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa tỉ lệ kiểu gen và alen của SNP rs2596542 ở 2 nhóm bệnh và nhóm chứng.

U lympho là một nhóm bệnh lý ác tính của tổ chức lympho, được coi là dạng “u rắn” của hệ thống miễn dịch, khởi phát tại hạch hoặc ngoài hạch và là một trong số các loại u ác tính có tính đa dạng nhất. U lympho được Thomas Hodgkin mô tả từ năm 1832, cho đến nay là một trong những bệnh ung thư phổ biến ở Việt Nam và thế giới. Chỉ tính riêng u lympho không Hodgkin, độ phổ  biến  đứng  thứ  13  trên  toàn  thế  giới  với 544.352 ca mắc mới và 259.793 ca tử vong trong năm 2020 theo GLOBOCAN [1].Nguyên nhân chính xác gây ra bệnh u lympho cho đến nay chưa được làm rõ. Tuy nhiên, mất cân bằng điều hòa miễn dịch đóng vai trò chính trong sinh bệnh học u lympho. Một vàialen  và đa hình đơn của gen MICAđã được chứng minh có liên quan đến nguy cơ mắc ung thư, cơ chế thoát miễn dịch của khối u, cũng như khả năng di truyền của một số loại ung thư. Nhiều nghiên cứu về tính đa hình của gen MICA đã được thực hiện để phát triển thành các phương pháp trị liệu bệnh đầy hứa hẹn. Với tần số xuất hiện cao, các alen  và  đa  hình  đơnmới  của  gen  MICA  được phát  hiện  hàng  năm,  điều  này  làm  tăng  thách thứccho nghiên cứu về di truyền học MICAcũng như tác động bệnh lý của nó [2]. Đa hình đơn rs2596542  của  gen  MICA  ở  vị  trí  −1878,  nằm trên vùng gen khởi động (promoter) đầu 5’ của gen  MICA,  tại  nhiễm  sắc  thể  số  6p21.33,  bao gồm 2 alen C/T, được mô tả là có ảnh hưởng đến hoạt động phiên mã [3]. Một vài nghiên cứu đã  chứng  minh  mối  liên  quan  giữa  SNP rs2596542 với nguy cơ mắc ung thư biểu mô tế bào gan gây ra bởi virut viêm gan B, virut viêm gan  C  và  trong  ung  thư  vòm  họng  được  đặc trưng  bởi  virut  EBV.  Cho  đến  nay  hầu  hết  các nghiên cứuđều chỉ ra alen T và kiểu gen TT làm tăng nguy cơ mắc ung thư, tuy nhiên chưa có một nghiên cứu nào về SNP rs2596542